Histerik, kişilerin duygusal tepkilerinin aşırı derecede yoğun ve dikkat çekici olduğu bir durumdur. Histerik, genellikle başkalarının ilgisini çekmek amacıyla duygusal olarak abartılı tepkiler gösteren ve davranışlarını çevresindekilerin tepkilerine göre şekillendiren bir kişilik özelliğini tanımlar. Histerik bireyler çevrelerinden sürekli ilgi görme arzusuyla hareket ederler ve bu, günlük yaşamlarında önemli bir etki oluşturabilir.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Ne Demek?
Histrionik kişilik bozukluğu (HPB), bireylerin aşırı duygusal ve dikkat çekici bir şekilde davranmalarına yol açan bir psikolojik rahatsızlıktır. Histriyonik terimi, eski Yunanca “aktör” anlamına gelen “histrio” kelimesinden türetilmiştir ve bu tür kişilerin sürekli olarak sahneye çıkma ve başkalarının dikkatini çekme eğilimlerini ifade eder. Histrionik kişilik bozukluğu, kişinin sürekli olarak ilgi ve onay arayışında olması, başkalarını etkilemek amacıyla abartılı duygusal tepkiler göstermesi ve dramatize etme eğilimini gösterdiği bir durumdur. Bu bozukluk, kişilerin sosyal ilişkilerinde ve profesyonel yaşamlarında zorluklar yaşamasına yol açabilir.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Histrionik kişilik bozukluğu, çeşitli biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin birleşimi sonucunda gelişebilir. Aşağıda bu bozukluğun nedenleri sıralanmıştır:
- Genetik Faktörler: Araştırmalar, histrionik kişilik bozukluğunun ailevi bir yatkınlık gösterebileceğini ortaya koymaktadır. Ailede benzer ruhsal bozukluklara sahip bireylerin varlığı, bu bozukluğun gelişme riskini artırabilir.
- Erken Yaşam Deneyimleri: Çocukluk döneminde yaşanan travmalar, ihmaller ya da aşırı ilgi gösterilmesi, kişilik bozukluğunun gelişimine katkıda bulunabilir. Özellikle, çocuğa aşırı ilgi gösterilmesi ve sürekli onay alma beklentisinin olması, ilgi bağımlılığı ve ilgi çekme hastalığına yol açabilir.
- Beyin Kimyası ve Duygusal Tepkiler: Beyinde yaşanan kimyasal dengesizlikler, bireylerin duygusal düzenlemelerini zorlaştırabilir ve aşırı duygusallığa yol açabilir. Bu durum, histrionik kişilik bozukluğu olan bireylerin duygusal denetimlerini kaybetmelerine neden olabilir.
- Çevresel Faktörler: Bireyin yetiştiği çevre, ilişkileri ve sosyal ortamlar, histrionik bozukluğun gelişimine etkide bulunabilir. Duygusal yoksunluk, sürekli ilgi gösterilmeyen bir ortamda yetişme, kişinin başkalarından ilgi ve onay alma ihtiyaçlarını güçlendirebilir.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Histrionik kişilik bozukluğu belirtileri, genellikle duygusal aşırılık, dramatize etme ve dikkat çekme davranışları ile kendini gösterir. Bu belirtiler şunlardır:
- Aşırı Duygusal Tepkiler: Kişiler, duygusal olarak aşırı tepki verirler ve sıkça dramatize ederler. Aşırı duygusallık ve ani duygusal değişimler sıkça görülür.
- İlgi Arayışı: Bu bireyler sürekli olarak başkalarının ilgisini çekmeye çalışır. İlgi bağımlılığı yüksek olup, dikkatleri üzerine çekmek için abartılı davranışlar sergileyebilirler.
- Sürekli Onay Arayışı: Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler, başkalarından sürekli onay ve takdir bekler. Bu, kişilerin sağlıklı ilişkiler kurmalarını zorlaştırabilir.
- Sosyal İlişkilerde Yüzeysel Davranışlar: Bu kişiler, başkalarıyla yüzeysel ilişkiler kurar ve derin duygusal bağlar kurmaktan kaçınırlar. Yüzeysel ilgi ve takdir onları tatmin eder.
- Fiziksel Görünüşe Aşırı Dikkat: Histriyonik kişilik bozukluğu olan bireyler, dış görünüşlerine fazla dikkat eder ve fiziksel çekiciliklerini artırmaya yönelik sürekli çaba sarf ederler.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Histrionik kişilik bozukluğu testi ve değerlendirmeleri, genellikle bir psikiyatrist tarafından yapılan derinlemesine değerlendirmeler ile yapılır.
Histrionik Kişilik Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Histrionik kişilik bozukluğu tedavisi psikiyatrist tarafından yürütülür ve bireylerin aşırı duygusal tepkilerini kontrol altına almalarına ve sağlıklı sosyal ilişkiler kurmalarına yardımcı olmayı amaçlar. Histrionik kişilik bozukluğu tedavisinde genellikle kullanılan yöntemler şunlardır:
- Psikoterapi (Bireysel Terapi): Histrionik kişilik bozukluğu tedavisi için en etkili yöntemlerden biri psikoterapidir. Bireysel terapi, kişinin duygusal tepkilerini anlamasına, bu tepkileri yönetmesine ve daha sağlıklı başa çıkma stratejileri geliştirmesine yardımcı olur. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), bu bozuklukta yaygın olarak tercih edilen bir terapi türüdür. BDT, kişinin düşünce ve davranışlarını sorgulamasına ve olumsuz düşünce biçimlerini değiştirerek daha olumlu davranışlar geliştirmesine yardımcı olur.
- Grupla Psikoterapi: Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler için grup terapisi de faydalı olabilir. Bu terapi türü, kişilerin başkalarına ilgi çekme davranışlarını nasıl sınırlayacaklarını öğrenmelerine ve sosyal becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Grup ortamında, bireyler diğerlerinin duygusal tepkilerine tanıklık ederek empati geliştirme fırsatı bulabilirler.
- İlaç Tedavisi: Histrionik kişilik bozukluğu için doğrudan bir ilaç tedavisi bulunmasa da, bu bozukluğa eşlik eden depresyon, anksiyete ya da duygusal dalgalanmalar gibi ek psikolojik durumlar için psikiyatris tarafından ilaç tedavisi kullanılabilir.
- Aile Terapisi: Histrionik kişilik bozukluğu tedavisi sürecinde aile terapisi, aile üyelerinin bu bozukluğu anlamalarına ve bireylerine destek olmalarına yardımcı olabilir. Aile terapisi, hem birey hem de aile için faydalı olabilir, çünkü aile üyelerinin davranışları, tedavi sürecinde önemli bir rol oynar.
- Davranışsal Terapi: Histrionik kişilik bozukluğu olan kişiler, başkalarının ilgisini çekmek için dramatize etme eğiliminde olabilirler. Davranışsal terapi, kişilerin bu tür davranışları tanımalarına ve daha uygun sosyal davranışlar geliştirmelerine yardımcı olabilir.
- Sosyal Beceriler Eğitimi: Histrionik kişilik bozukluğu olan bireyler, sağlıklı ilişkiler kurmada zorlanabilirler. Bu nedenle, sosyal beceriler eğitimi de tedavi sürecinin bir parçası olabilir. Sosyal beceriler eğitimi, bireylerin empati geliştirmelerine ve daha sağlıklı, dengeli ilişkiler kurmalarına yardımcı olabilir.
Histrionik kişilik bozukluğu, aşırı duygusal tepkiler ve dikkat çekme davranışları ile karakterize edilen bir durumdur. Histerik kişilik bozukluğu olan bireyler, sosyal ilişkilerinde genellikle zorluklar yaşarlar ve başkalarından sürekli ilgi ve onay beklerler. Erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleri, histrionik kişilik bozukluğu olan bireylerin daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına ve duygusal denetimlerini sağlamalarına yardımcı olabilir.
Rola Psikoloji olarak, uzman kadromuzla histrionik kişilik bozukluğu ve diğer psikolojik sorunlar için sizlere profesyonel destek sunuyoruz. Danışmanlık hizmeti için bizimle iletişime geçebilirsiniz.